Leefstijl als oorzaak van chronische ziektes en vage klachten

Ik ben Esther, huisarts, en zie dagelijks de effecten van leefstijl op iemands gezondheid. Daarom besteed ik er vaak aandacht aan, zowel in de spreekkamer als online. De klachten die je ervan kunt krijgen zijn niet mis: ze kunnen mensen behoorlijk de levensvreugde benemen en beperkingen geven bij dagelijkse activiteiten.  

De klachten beginnen vaak sluimerend, je merkt ze niet op, totdat je er niet meer omheen kunt. Ze bestaan aanvankelijk uit meerdere kleine kwalen, waar je op zich mee kunt leven, maar die bij elkaar opgeteld behoorlijk vervelend zijn. Of ze houden zich ‘vaag’. Er zijn geen onderzoeken om ze aan te tonen, maar je voelt aan je water dat er iets mis gaat in je lichaam!


leefstijl als oorzaak van chronische ziektes

Leefstijl veranderen: moeilijk om over te beginnen

Het is een uitdaging (misschien wel kunst en noodzakelijk kwaad) om over iemands leefstijl te beginnen wanneer hij of zij op het spreekuur komt voor een ogenschijnlijke ‘puur lichamelijke’ klacht. Denk aan hartkloppingen of een hoge bloeddruk. Niet iedereen staat ervoor open. 

Deels omdat men eerst iets lichamelijks wil uitsluiten, dat vind ik ook belangrijk: wanneer iemand een hartinfarct heeft, ga ik niet eerst adviezen geven voor een gezonde leefstijl. En deels omdat het een heel persoonlijk onderwerp is: gedrag is vaak gebaseerd op emotie en een coping mechanisme voor hoe je omgaat met gebeurtenissen, zelfs trauma’s uit het verleden. 

Het impliceert ook dat iemand zelf aan de slag moet, of dat in het verleden had moeten doen. Het bekende ‘wijzende vingertje van de dokter’. Dat is niet leuk om te horen en die boodschap is niet leuk om te brengen. Het geeft wrijving en weerstand in het contact. Er spelen inderdaad vaak meerdere factoren een rol, denk aan erfelijkheid of de omgeving waarin je opgroeit, maar een gezonde leefstijl zou daarin alsnog zelfs kunnen compenseren. 

Een gezonde leefstijl en minder stress als oplossing

Maar hoe werkt dat dan? Steeds meer mensen weten dat ‘stress’ niet slechts een afschuifpost is. Wanneer we een druk bestaan hebben of nare gebeurtenissen meemaken, neemt de stress toe en lijkt je immuunsysteem minder te functioneren of ontstaan er lichamelijke ongemakken. Je ondervindt stress- of spanningsklachten. 

Om overeind te blijven staan in moeilijke tijden en niet te bezwijken onder de druk, zet ons lichaam het stress-systeem in werking. Het heeft een onmisbare functie. Het stresshormoon cortisol maakt extra suiker vrij in onze bloedbaan, zodat we de benodigde inspanning kunnen leveren. Je spieren, inclusief de wanden van je bloedvaten, spannen aan onder invloed van (nor)adrenaline en je hart gaat sneller kloppen, voor een effectieve circulatie van zuurstof en brandstof. Heb je een gezonde leefstijl en ervaar je minder stress? Dan zul je zien dat je ook minder tot geen last hebt van lichamelijke ongemakken als stress- of spanningsklachten. Wil je leren om stress los te laten? Lees dan het artikel ‘Stress loslaten, hoe kom je weer in contact met je lijf? Vijf tips!'


gezonde leefstijl en minder stress

Onderliggende oorzaak van chronische ziektes: roofbouw

Vroeger werd ons stress-systeem in werking gezet wanneer we ons uit de voeten moesten maken voor een wild beest. Tegenwoordig is het zo dat je stress krijgt van een veeleisende manager of de te hoge hypotheeklasten. Wanneer het beest was verdwenen, doofde de stressreactie weer uit en keerde je lichaam weer in een rustmodus, waarbij alle voorraden weer werden aangevuld en weefsels werden hersteld. Echter, wanneer je manager blijft aankloppen en je maandlasten blijven terugkeren, blijft de stressreactie aanwezig! Inclusief verhoogde spierspanning en verhoogde suikerwaarden. Je lichaam krijgt zo geen kans om terug te keren naar de rustmodus en zijn weefsels te herstellen. Dit proces wordt ook wel aangeduid als ‘roofbouw’ op je lichaam. 

Vage klachten; een teken van je lijf om te leefstijl te veranderen

Hoe merk je dan dat je weefsels onvoldoende herstellen? Je merkt het vooral aan de weefsels die frequent ‘ververst’ dienen te worden: je haar wordt dunner, je huid gaat minder stralen en begint lijntjes te vertonen, je nagels brokkelen af en je slijmvliezen worden droog, waardoor ze geen goede barrière meer vormen tegen infecties of gaan ontsteken. Denk aan een prikkelbare darm of luchtweginfecties. Je lichaam geeft aan: ik heb betere brandstof en meer ontspanning nodig. 

Mijn tips voor een gezonde leefstijl

Een belangrijk onderdeel van een gezonde leefstijl is het zorgen voor voldoende tijd voor ontspanning. Ook is het belangrijk om niet meer suikers te nuttigen dan je alvleesklier (met behulp van insuline) kan verwijderen uit je bloedbaan. Wanneer je veel ‘vage klachten’ hebt en daar geen directe fysieke oorzaak voor gevonden wordt, dan valt er met voedzamer eten veel winst te behalen. Als huisarts sta ik daarom achter de Lazyfitgirl Methode, waarin je leert eetswitchen naar een voedzamer eetpatroon, op een manier die voor iedereen haalbaar is. En waarin je zelf je tempo bepaalt. 

Esther | @dokter_es 

Lees ook: 5 gouden tips voor een gezonde leefstijl